ایران از بوئینگ هواپیما می‌خرد؟

دیپلماسی ایرانی: ایران و بوئینگ بار دیگر به هم رسیدند. بوئینگ قبل از انقلاب اسلامی 1979 بزرگترین تامین کننده هواپیماهای مسافربری ایران بود. با وجود روابط خصومت آمیزی که ایران و ایالات متحده از آن زمان با یکدیگر داشتند، ایران همچنان دهه ها از این هواپیماها استفاده می کرد. پس از توافق هسته ای ایران و لغو تحریم ها، بوئینگ بار دیگر اجازه یافته است تا به جمهوری اسلامی هواپیما بفروشد و ایران به شدت به دنبال نوسازی ناوگان تجاری فرسوده خودش است.

اما نباید انتظار داشت که به این زودی ها در این زمینه قراردادی منعقد شود. هفته گذشته بود که ایران به صورت مقدماتی اعلام کرد که قصد خرید 118 هواپیمای ایرباس فرانسوی به مبلغ 27 میلیارد دلار را دارد.

بوئینگ که در شیکاگو مستقر است می گوید عجله ای برای بازگشت به ایران ندارد. گوردون جاندرو، سخنگوی بوئینگ می گوید: «گام های زیادی باید برداشته شود تا ما تصمیم بگیریم به شرکت های هواپیمایی ایرانی هواپیما بفروشیم. اما در مقطع کنونی ما به ارزیابی شرایط ادامه می دهیم.»

دکتر آدام پیلارسکی، معاون شرکت مشاوره هواپیمایی «آویتاس» می گوید احتیاط بوئینگ در هرگونه معامله با ایران، کار عاقلانه ای است. تحریم های هسته ای لغو و فروش هواپیماهای مسافری و تجاری مجاز شده است. اما ایالات متحده تحریم های حقوق بشری و امور مربوط به تروریسم را حفظ کرده است. پیلارسکی می گوید بوئینگ قبل از هرگونه معامله باید برخی از موارد را بررسی کند.

وی می گوید: «مسائل حقوقی پیچیده و مختلفی وجود دارد که وکلا باید آنها را بررسی کنند. به طور مثال آیا هرگونه تکنولوژی هواپیماهای جدید می تواند برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار بگیرد؟»

بوئینگ و ایرباس به شدت در سطح جهان با یکدیگر رقابت می کنند. اما پیلارسکی می گوید نیازی نیست که بوئینگ از موفقیت در بازار ایران بترسد. وی می گوید این طبیعی است که هر کشوری که به دنبال خرید هواپیما است از شرکت رقیب برای تخفیف در قیمت ها استفاده کند. پیلارسکی می گوید این احتمال وجود دارد که بوئینگ هم اکنون به طور بی سر و صدا به دنبال معامله باشد. وی در ادامه می گوید: «من خیلی تعجب می کنم اگر ایران از ایرباس هواپیما بخرد ولی از بوئینگ هیچ هواپیمایی نخرد. این یک شگفتی بزرگ برای من است و درکش نمی کنم.»

اردوان امیراصلانی، وکیل ایرانی-فرانسوی که در جریان مذاکرات تهران با شرکت های فرانسوی قرار دارد می گوید قرارداد با ایرباس هنوز نهایی نشده است. «قرارداد امضا شده اما سند نهایی آن هنوز تنظیم نشده است.»

امیراصلانی می گوید بحث مالی قرارداد با ایرباس به این دلیل چالش برانگیز است که بدون توجه به سیستم مالی ایالات متحده باید وضع شود. چون بانک های ایالات متحده همچنان حق انجام فعالیت در ایران را ندارند و اکثر بانک های خارجی هم با بانک های آمریکایی همکاری دارند. 

امیراصلانی می گوید میان اعلام قرارداد با ایرباس و قرارداد واقعی ای که در حال بررسی است، تفاوت وجود دارد. ما در حال صحبت درباره یک تفاهم نامه هستیم، بنابراین اجرای واقعی این قرارداد در طول زمان اتفاق می افتد.

ایران ممکن است بخواهد پول هایش را در حوزه های دیگری که نیاز دارد از جمله در بازسازی زیرساخت ها و نوسازی چاه های نفتی اش هزینه کند. در همین رابطه ریچارد ابولافیا، تحلیلگر گروه تیل که یک شرکت مشاوره هوایی است، می گوید ایران ممکن است تصمیم بگیرد به جای خرید، این هواپیماهای جدید را اجاره کند. وی معتقد است که از دست دادن این قرارداد تاثیر زیادی بر بوئینگ نخواهد داشت.

وی می گوید: «من فکر نمی کنم این مسئله چندان مشکل ساز شود. منظورم این است که شما درباره یک صنعتی صحبت می کنید که سالانه 1400 هواپیما می سازد.» بوئینگ حتی اگر هواپیما نفروشد، می تواند از راه های دیگری هم پول در بیاورد. بسیاری از هواپیماهای قدیمی ایران که هنوز هم پرواز می کنند به شدت به قطعات و تعمیرات بوئینگ نیاز دارند.