آغاز فصل باران و آغاز شب‌های کارتن خواب‌ها

شروع فصل سرما و نزدیک شدن به زمستان شاید برای بسیاری از شهروندان که سرپناه دارند و شب‌های طولانی زمستان را در خانه‌های گرم سپری می‌کنند، لذت بخش باشد اما هستند در این میان کسانی که به واسطه فقر، اعتیاد یا رانده شدن از خانواده و…شب را در خیابان صبح می‌کنند و گاه از شدت سرما هیچ‌گاه چشم باز نمی‌کنند.
از دیدگاه جامعه شناختی، کارتن خوابی نتیجه برخی از معضلات و ناهنجاری های اجتماعی است که در نگاه اول آنچه همگان با آن هم عقیده اند این است که ایجاد و شکل گیری این پدیده هرچند خارج از اراده کنترل کنندگان اجتماع است اما اتخاذ تدابیری برای حل آن به طور قطع یکی از وظایف آنان است.دکتر مرتضی خیرآبادی مشاور وزیررفاه و تامین اجتماعی در امور حمایتی و نهادها و مؤ سسات خیریه و غیردولتی، پدیده کارتن خوابی را نتیجه آسیب های اجتماعی موجود در کلیه جوامع می داند.دکتر خیرآبادی بر عامل فقر به عنوان یکی از عوامل ایجاد پدیده کارتن خوابی تا کید می کند و می افزاید: آنچه مهم است این است که در پدیده فقر، یک عامل محیطی - روانی به طور مستقیم دخالت می کند که مدام درحال بازتولید اشتیاق به نابسامانی و بقا در وضع موجود است. فقر زاییدهِ یک سلسله علل و انفعالات اجتماعی است که در مواجهه با ناکامی، ناامیدی، انزوا و عصیان اجتماعی، آشکار می شود.
با وجود آنکه آسیب اجتماعی کارتن خوابی یکی از ویژگی های مشترک تمامی جوامع توسعه یافته و در حال توسعه محسوب می شود، در سال های اخیر این پدیده در کشور به دلیل رشد بیکاری، بروز مشکلات اقتصادی، افزایش مهاجرت، افزایش تعداد معتادان و... رشد بیشتری داشته است. به طور حتم، رشد این پدیده و افزایش تعداد کارتن خواب هایی که از کمترین امکانات زندگی محرومند، وظیفه خطیری برای برنامه ریزی به منظور اسکان و سامان دهی این گروه از شهروندان را می طلبد. این در حالی است که بنا بر تجربه سالیان گذشته، برخی مسئولان با کم توجهی به ابعاد واقعی ماجرا نه تنها کمکی به رفع این مشکل نکرده اند بلکه، در مواردی آن را از کنترل خارج ساخته اند. به باور من، پدیده کارتن خوابی یا طرد بخشی از شهروندان از سوی خانواده و جامعه که فصل مشترک بسیاری از کشور هاست در مرحله اول نیاز به رویکردی علمی دارد. به عبارت دیگر، این آسیب اجتماعی همچون سایر آسیب ها و معضلات اجتماعی در مرحله نخست باید به طور دقیق تعریف و شاخص های آن از سوی کارشناسان اجتماعی تعیین شود. این مهم جز با انجام انواع پژوهش ها، بررسی ها و ارتباط مستقیم با افراد کارتن خواب ممکن نیست. پس از آگاهی از شرایط اجتماعی کارتن خواب ها در کشور، ایجاد بانک اطلاعاتی دقیق از تعداد افراد کارتن خواب، دلایل شکل گیری این آسیب و گروه های سنی و جنسی مختلفی که با این آسیب درگیرند از دیگر اقداماتی است که باید در راستای سامان دهی پدیده کارتن خوابی در کشور مد نظر مسئولان قرار بگیرد. به طور حتم، آگاهی از تعریف درست کارتن خوابی و دلایل ایجاد این آسیب به همراه اطلاعات مربوط به تعداد افراد کارتن خواب زمینه را برای تدوین برنامه های لازم برای کنترل و حتی کاهش این آسیب اجتماعی فراهم می کند. البته، سیاست گذاری به منظور مقابله با آسیب کارتن خوابی همچون سایر آسیب های اجتماعی نیازمند روند طولانی و پیچیده ای است. به عبارت دیگر، مبتنی بر تجربه، در موارد این چنینی دولت به تنهایی قادر به کنترل آسیب و ایجاد شرایط مطلوب نیست و نیاز به همکاری و همراهی جدی بخش خصوصی و سازمان مردم نهاد فعال در زمینه آسیب های اجتماعی دارد. به طور حتم، برنامه ریزی برای کاهش تعداد کارتن خواب ها بدون کمک خیرین و سازمان های مردم نهاد نه تنها به راهکاری پایدار نمی انجامد بلکه در عمل رسیدن به هر گونه هدف مطلوب را با مخاطره روبه رو می کند. علاوه بر همکاری سازمان های مردم نهاد و شهروندان به منظور سامان دهی کارتن خواب ها، تقسیم بندی گروه های آسیب پذیر و برنامه ریزی جداگانه برای هر یک از گروه ها از دیگر مواردی است که باید به طور جدی مورد توجه مسئولان و گروه های اجتماعی قرار بگیرد.
معمولا کارتن خواب ها جرائم کوچک و بزرگی را مرتکب شده اند. برخی از آنها متکدی هستند و یا با کارهایی مثل پاک کردن شیشه اتومبیل ها، دستفروشی و... پول بخور و نمیری درمی آورند و گاهی دست به کارهای خلا فی هم می زنند. این قشر در بسیاری مواقع بیش از آنکه بزهکار باشند، بزه دیده هستند.
کارتن خوابی پدیده ایست که شهر و روستا نمی شناسد و حواشی خیابان های شهرهای بزرگ هر شب میعادگاه کارتن خوابهای بسیاری است که بی توجهی جامعه آنها را به گوشه ای پرت کرده است. باور عموم بر این است که کارتن خوابها در دام اعتیاد اسیرند ولی در واقع بخشی از کارتن خوابهای تهران، کارگرانی هستند که از شهر یا روستای خود به این کلان شهر کوچ کرده اند و به صورت روزمزد کار می کنند، اما درآمد آنها کفاف هزینه مسافرخانه و مهمانخانه را نمی دهد.
غلامرضا انصاری عضو شورای شهر تهران در این رابطه می گوید: ساماندهی کارتن خواب های شهر تهران ضرورت دارد، البته شورای شهر از این فعالیت شهرداری استقبال کرده و موافق ساماندهی این افراد است اما نباید با کارتن خواب ها برخوردهای خشن صورت گیرد و در طول فعالیت گرمخانه ها می بایست برنامه های آموزشی انجام شود.
وی ادامه می دهد: ساماندهی مقطعی کارتن خواب ها توسط شهرداری به عنوان مسکن کار خوبی است اما این معضل باید به صورت ریشه ای حل شود و با یکپارچه سازی مدیریت شهری کارها را باید سامان داد. در واقع ساماندهی کارتن خواب ها وظیفه سازمان بهزیستی است که باید کار را انجام دهد اما به دلیل مشکل مدیریتی و کمبود اعتبار تاکنون اقدامات جدی انجام نشده و اگر هم انجام شده، مقطعی بوده است.انصاری بر ضرورت انجام برنامه جامع برای ساماندهی کارتن خواب ها تأکید می کند و می گوید: در واقع باید اقدامات جامعی در رابطه با اقامت کوتاه مدت، محل خواب و خوراک این افراد تهیه و اجرا شود. البته پیش از این با معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران صحبت هایی در رابطه با کارتن خواب ها شده و ما خواستار اجرای برنامه کامل تری در این راستا هستیم.

پدیده هولناکی به نام "کودکان کارتن خواب” در تهران
یک فعال مدنی در حوزه اعتیاد و کارتن خوابی به ما می گوید که این بچه ها معتاد به دنیا می آیند، احتمال این که اچ آی وی هم داشته باشند خیلی زیاد است. بچه ای که معتاد به دنیا می آید تنها تا 13 روز اجازه ماندن در درمانگاه های شهر را دارد و بدون این که خودش بخواهد، اولین باری که یک کودوئین یا مشروب بخورد معتاد می شود.
به گزارش شفا آنلاین، آخرین آماری که از هزار نفر از کارتن خواب های تهران توسط فعالان حوزه مدنی و اجتماعی، گرفته شده است نشان می دهد دو درصد از کارتن خواب های تهران اچ آی وی مثبت
هستند.
ایدز؛ بیماری ای که نامش هم ترسناک است و هر از چندگاهی خبری از زبان مسئولین از خود می دهد و آمار و ارقامی که با آمار جهانی تفاوت دارند.عوامل ابتلا اما متفاوت هستند؛ تا حالا تزریق سرنگ آلوده در میان معتادان، مهم ترین عامل بود. کمتر پیش می آمد که کسی از مقام های مسئول، رابطه جنسی را عامل مهمی در انتقال ویروس این بیماری بداند.
حالا اما عضو کمیته کشوری ایدز در گفت و گو با ایسنا، نسبت به روند رو به رشد ابتلا به ایدز از طریق روابط جنسی ناسالم هشدار می دهد.مسعود مردانی همچنین می گوید: بر اساس آمار ثبت شده حدود ۲۸هزار مبتلا به ایدز در کشور وجود دارند. این درحالی است که طبق تخمین‌های سازمان جهانی بهداشت، وجود ۸۰ تا ۹۰ هزار مورد، ایدز در کشور پیش بینی می‌شود.
چیزی که شاید در این بحث مغفول مانده ارتباط میان ایدز، کارتن خوابی و اعتیاد است. کارتن خواب هایی را می شناسم که ایدز دارند یا داشته اند؛
- فرزاد هنوز سی سالش نشده بود. هم ایدز داشت هم هپاتیت. چهار یا پنج سالی هم می شد که کارتن خوابی کرده بود. توی یک موسسه مردمی که در حوزه اعتیاد و کارتن خوابی فعالیت می کند، دیدمش. می گفت هر کس هر چیزی می داده می کشیده و با هر سرنگی تزریق می کرده. حالش خوب بود. از کمپ برگشته بود و داشت روزهای پاکی اش را می شمرد.
آخرین بار اما توی میدان ولیعصر دیدمش. نشسته بود روی سکوی کنار میدان. سرش را تا سینه پایین آورده بود. دست هایش می لرزید. گدایی می کرد. توی صورت و سرش یک جای سالم نبود. مثل این بود که همه زخم های کهنه سر باز کرده باشند. چند روز بعد که سراغش را گرفتم گفتند مرده.
- سارا هم معتاد بود. کارتن خوابی هم کرده بود. خیلی وقت بود طلاق گرفته بود و حالا با یک مرد کارتن خواب، زندگی می کرد؛ روی کارتن ها، توی خیابان. آن موقع که دیدمش باردار بود. چند ماه بعد که سراغش را گرفتم گفتند بچه اش به دنیا آمده؛ هم معتاد است هم اچ آی وی مثبت.
یک فعال مدنی در حوزه اعتیاد و کارتن خوابی به ما می گوید که این بچه ها معتاد به دنیا می آیند، احتمال این که اچ آی وی هم داشته باشند خیلی زیاد است. بچه ای که معتاد به دنیا می آید تنها تا ۱۳ روز اجازه ماندن در درمانگاه های شهر را دارد و بدون این که خودش بخواهد، اولین باری که یک کودوئین یا مشروب بخورد معتاد می شود. بنابراین هر کاری هم که برای او انجام شود او باز معتاد خواهد شد و چنین فردی باید تا آخر عمر، ایزوله زندگی کند. اما در حال حاضر، هیچ جایی برای نگهداری این کودکانی که آینده شان در هاله ای از ابهام است، وجود ندارد.
او با اشاره به این نکته که تنها هشت درصد معتادان مصرفشان از راه تزریق است، و این که مردانی که به ایدز مبتلا شده اند آن قدر وضع فجیعی دارند که زنان کارتن خواب هم نخواهند تمایلی به آن ها داشته باشند، می گوید آمار خیلی بالایی که بگوید این افراد در انتقال ایدز و افزایش آن تاثیر بسزایی دارند، وجود
ندارد.

دو درصد از کارتن خواب های تهران اچ آی وی مثبت هستند
آخرین آماری که از هزار نفر از کارتن خواب های تهران توسط فعالان حوزه مدنی و اجتماعی، گرفته شده است نشان می دهد دو درصد از کارتن خواب های تهران اچ آی وی مثبت هستند. ۶۳ درصد از کارتن خواب های تهران، یک سال است که کارتن خواب شده اند. نکته جالب این جاست که این ۶۳ درصد افراد بین سی تا چهل سال هستند. فعالیت های گروهی و مردمی موسسه ای که در این حوزه فعال است، نشان می دهد که اگر به آن ها رسیدگی شود چیزی حدود ۷۵ درصد از افراد ۲۰ تا ۵۰ سال، بهبود پیدا می کنند و این یعنی ۷۵ درصد موفقیت و حرکت رو به جلو.