ا... اعلم! نمی دانم را تمرین کنیم!

 
محسن قائمی نسب

روزگار روزگار ارتباطات و عصر عصر فن اوری های نوین ارتباطی است.گویا بسیار دور و دورتر شده ایم از آن زمانی که می بایست نامه ای می نوشتیم و پاکت می کردیم تمبری هم می چسباندیم و سر کوچه در صندوق های زرد رنگ پست می انداختیم! این روزها به مدد دستاورد بشر و ساخت پیشرفت وسایل ارتباط جمعی ارتباطات سهل و سریع شده و تبادل اطلاعات به چشم به هم زدنی صورت می گیرد. امروز درمیان مردم کوچه و خیابان بویژه جوانان کمتر کسی یافت می شود که از وایبر و واتساپ، لاین و...بی خبر باشد. در این میان فرهنگ مواجه و استفاده درست بجا و منطقی و... کمتر مورد توجه قرار می گیرد قابلیت های این برنامه های فراوان و در کنار استفاده مفید و بعضا کاری جنبه سرگرمی و تفریحی این گونه برنامه ها بیشتر مورد توجه جوانان قرار گرفته است؛ ارسال پیام های عاشقانه ،لطیفه و تشکیل گروهای صنفی و ... تبادل اطلاعات درست و نادرست در سطح گسترده یکی از کارکردهای این برنامه هاست. نگارنده که خود نیز از قافله فن اوری روز عقب نمانده به مناسبتی هم صنفی با جماعتی فرهیخته در یکی از این برنامه ها هم گروه شدم. قریب به یک ماه از تشکیل این گروه می گذرد و در این مدت نظاره گر تبادل اطلاعات از احوال پرسی ،مطالب علمی، خاطرات و مباحث سیاسی بوده ام. حدود دو روز پیش یکی از کاربران تصویری از عمو پورنگ کلید در دست منتشر کرد و آیا اینکه عمو پورنگ به خاطر این کلید ممنوع التصویر شده درست است؟ بلافاصله یکی از اعضای گروه پاسخ داد: بله درست است به همین خاطر ممنوع التصویر شده و دیگری هم تایید کرد! نگارنده که خود به مناسبت کاری، مختصر اطلاعاتی داشتم می دانستم که واقعیت ندارد. برای اطمینان بیشتر از صحت اطلاعات قبلی با مدیر مرتبط در صدا و سیما نیز تماس گرفتم و سوال کردم او نیز نظر مرا تایید کرد که ممنوع التصویری عمو پورنگ به خاطر کلید صحت ندارد. او اضافه کرد پورنگ به میل و روال هنرمندانه رفته و با روالی هنرمندانه تر در زمان مناسب خواهد آمد.وظیفه خود دانستم در باکس خصوصی به برادری که اول بار بلافاصله با قاطعیت تایید کرده بود پیام دادم که موضوع فوق صحت ندارد و شما اگر صلاح می دانید همان گونه که در گروه به صورت علنی تایید کرده اید موضوع را اصلاح کنید تا نقل قول نشود و گسترش پیدا نکند. آن برادر خوش طینت نیز بلافاصله اصلاح کرد و به نظرم جبران اشتباه شد اما نکته قابل ملاحظه ای که مرا وادار کرد دست به قلم شوم این است که بیاییم اگر در مورد موضوعی اطلاعات نداریم یا حداقل اطلاعاتمان کافی نیست این گونه با سرعت باد اظهارنظر نکنیم! بیاییم در پاسخ به پرسش ها به جای این که فورا با قاطعیت پاسخ دهیم و یا بگوییم من فکر می کنم این طور باشد! بگوییم من نمی دانم! یا اطلاعات من در این زمینه کافی نیست! من در این زمینه تخصصی ندارم! راستی چقدر خوب می شد اگر یاد می گرفتیم بیشتر بگوییم نمی دانم!
قرانی که در کتابخانه گذاشته ایم به ما می گوید :لاتقف ما لیس لک به علم ان السمع والبصر والفواد کل اولیک کان عنه مسولا (اسرا آیه 36) وچیزی که بدان علم نداری دنبال مکن،زیرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد. در این آیه شریفه به چند نکته مهم اشاره دارد: 1_پیروی از چیزی که آدمی به آن علم و اطلاعی ندارد ممنوع است! 2_عقاید و رفتار آدمی باید بر علم و آگاهی استوار باشد. 3_انسان در قبال فعالیت چشم، گوش و قلب خویش در پیشگاه خداوند مسوول است. 4_ انسان های واجد ابزار لازم برای کسب علم و آگاهی در پیش خداوند مسوول هستند.
5_حکم و عمل انسان بر اساس آنچه صرفا شنیده قبل از رسیدن به مرحله یقین ممنوع است برداشت فوق بر این اساس است که معمولا حرکت های غیر علمی نشات یافته از شنیده ها و باورهای سطحی است و خداوند برای دور کردن انسان از اظهار نظر بدون تحقیق به او هشدار داده است که دیده ها و شنیده ها تا زمانی که به یقین منتهی نشود قابل اعتماد نیست. در همین زمینه و با اشاره به همین آیه شریفه مقام معظم رهبری مدظله العالی در جمع دانشجویان چنین فرمودند: در مسیله اخلاق این نکته را هم عرض کنم، پرهیز از قول به غیر علم، از تهمت.من خواهش می کنم شما جوان های عزیز به این مسیله اهتمام بورزید. همین طور که در زمینه های مختلف اهتمام به طهارت علمی دارید، به روزه اهتمام دارید، به نماز اهتمام دارید، به این مسیله هم اهتمام داشته باشید. اگر چنانچه ما چیزی به کسی نسبت بدهیم که در او نیست، خب این می شود تهمت، اگر چنانچه چیزی را بگوییم که با آن علم نداریم؛ مثلا یک شایعه است- یک نفری یک حرفی را از قول یکی نقل کند، ما هم همان دوباره تکرار می کنیم- خب این کمک کردن به شایعه است، این شایعه پردازی است؛ قول به غیر علم است. قول به غیر علم خود قولش هم اشکال دارد، عمل کردن به آن امر غیر معلوم و بدون علم هم اشکال دارد " ولاتقف مالیس لک به علم” لاتقف یعنی چیزی که به آن علم نداری دنبال نکن، دنبال نرو،دنبال کردن هم در زمینه عمل است هم در زمینه ی گفتار هست (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویان مرداد 91) بیاییم روزی چند بار نمی دانم را تکرار کنیم ! امتحان کنیم چیزی از ما کم نمی شود!