طالبان و آمریکا؛ چقدر می توان به صلح در افغانستان امیدوار بود؟

 

به نقل از واشنگتن پست، پنج ماه پیش، رئیس جمهور دونالد ترامپ با استناد به حمله‌ای که موجب کشته شدن یک سرباز آمریکایی شد، برنامه گفتگو‌های صلح با طالبان را ناگهان متوقف کرد، اما اکنون این توافق نامه به به وضعیت پیشین بازگشته است: یک دوره هفت روزه که از روز شنبه آغاز می‌شود و در آن هم طالبان و هم نیرو‌های آمریکایی از اقدامات تهاجمی شدید خودداری می‌کنند.  

مایک پومپئو، وزیر امور خارجه، روز جمعه گفت اگر این توافق موقت حاصل شود، توافق نامه اصلی ۲۹ فوریه امضاء خواهد شد و مذاکرات درون افغانستانی درمورد «آتش بس کامل و دائمی و نقشه راه سیاسی آینده برای افغانستان» وعقب نشینی نیرو‌های آمریکایی آغاز خواهد شد.

مقامات رسمی فعلی و سابق آمریکا این موضوع را بهترین فرصت برای صلح در سال‌های اخیر توصیف می‌کنند، اما داوری در مورد آن هنوز زود است، زیرا بسیاری از شرایط آن اعلام نشده است.  

آنچه از گزارش‌های خبری و منابع نزدیک به مذاکرات می‌دانیم این است که ایالات متحده متعهد شده است تا در ۱۳۵ روز نخست پس از توافق، سطح نیرو‌های خود را از ۱۳ هزار نفر فعلی تا ۸۶۰۰ نفر کاهش دهد. در این مدت، طالبان از القاعده و سایر گروه‌های تروریستی دوری کرده و مذاکره با یک هیئت افغانستانی، شامل مقامات دولتی و دیگر رهبران، را آغاز می‌کند. اگر ایالات متحده نتیجه بگیرد که این تعهدات برآورده شده است، کاهش نیرو‌های آن ادامه خواهد یافت. طبق گزارش‌ها، دولت آمریکا به خروج کامل نیروهایش در طول زمان متعهد شده است.

 

مقامات این خطر را هم در نظر دارند که مذاکرات صلح خاتمه پیدا کند.  همچنان باید دید که آیا رهبری طالبان می‌تواند هزاران شبه نظامی را که زیر پرچم آن می‌جنگند، کنترل کند. دولت افغانستان در پی انتخابات ریاست جمهوری جنجالی مشکلات خود را دارد و نتیجه اعلام شده - انتخاب مجدد رئیس جمهور اشرف غنی - توسط مخالف وی رد شده است.

اگر این موانع برطرف شود، مذاکرات می‌تواند بر آتش بس دائم، در کشوری که ۴۰ سال درگیر جنگ بوده است، متمرکز شود. از این رو، ممکن است طالبان خواستار تشکیل یک دولت انتقالی باشند که بر تجدید نظر در قانون اساسی نظارت داشته باشد. شکاف بین طرفین گسترده است: در حالی که برخی از رهبران طالبان می‌گویند اکنون حق تحصیل و کار در خارج از خانه برای زنان را می‌پذیرند، اما تمایلی به حفظ سیستم سیاسی دموکراتیک نشان نمی‌دهند.

این ما را به بزرگترین ضعف این توافق می‌رساند: عدم پیوند بین حل و فصل سیاسی بحران افغانستان و خروج نهایی سربازان آمریکایی.  بنا بر گزارش ها، در پیوست توافق آمده، خروج نیرو‌های آمریکایی، تعهدات ضد تروریسم طالبان، مذاکرات صلح و آتش بس دائمی به عنوان "وابستگی متقابل" توصیف شده است.  اما عقب نشینی کامل ایالات متحده قبل از هرگونه حل و فصل سیاسی مسئله افغانستان، احتمالاً به یک جنگ داخلی و دیکتاتوری جدید طالبان منجر خواهد شد.

 

موضع دولت ترامپ در راستی آزمایی تمایل طالبان به متوقف کردن جنگ، قطع رابطه با القاعده و انجام مذاکره همراه با حسن نیت با دولت افغانستان به جا است. مقامات نظامی می‌گویند می‌توانند شرایط پس از خروج اولیه را با سطح پایین‌تر نیرو‌ها مدیریت کنند، با این وجود ترامپ باید آماده باشد تا در صورت عدم پایبندی طالبان به توافق، خروج نیرو‌ها را متوقف کند. عجله برای خروج از افغانستان در سالی که انتخابات آمریکا برگزار می‌شود ممکن است منافع سیاسی کوتاه مدتی را نصیب دولت این کشور کند، اما موجب یک فاجعه استراتژیک خواهد شد.